Willemijn Dupuis is initiatiefnemer van KinderrechtenNU (KrNU), de Stichting Kinderrechten en Menselijke Ontwikkeling. Sinds 1987 zet zij zich onvermoeibaar in voor kinderparticipatie en de implementatie van kinderrechten in het dagelijks leven van kinderen. Met het KrNU-concept ontwikkelde zij een unieke methode waarbij kinderen al op jonge leeftijd leren hun verhaal te vertellen en te ontdekken dat ze er nooit alleen voor staan. Haar drive: elk kind, niet alleen de kinderen die worden uitgenodigd, moet de kans krijgen te leren participeren in onze democratische samenleving.

Kinderrechten beginnen bij kinderparticipatie
‘De workshop ‘KinderrechtenNU in de klas’ wordt gegeven in groep 6 en 7 en aan ouders en verzorgers van de kinderen in groep 3. Zo groeien kinderen op tot een generatie die nadenkt over wat nodig is voor een veilig, gezond en fijn leven samen. Ze leren hoe je met elkaar omgaat, voor elkaar zorgt en hulp vraagt of biedt. Hun sociaal-emotionele ontwikkeling groeit, omdat ze weten: je staat er nooit alleen voor Dat is de basis van democratie en burgerschap. De leiders van de toekomst – ministers, directeuren, professionals, beslissers – moeten weten wat we sámen nodig hebben. Door dat gezamenlijk te realiseren, doorbreken we ongelijkheid en krijgt ieder kind de kans om écht mee te doen.’

De vraag die alles verandert
‘Bij KinderrechtenNU beginnen we met één simpele vraag: wat heb jij nodig om veilig, gezond en blij op te groeien? Die vraag stellen we aan elk kind om de beurt in de kring. Daaruit is de kinderrechtenchecklist ontstaan. Als je beleid maakt of met een kind werkt, denk je aan alles wat het kind nodig heeft en sla je niks over. De checklist helpt je de samenhang te zien. We hebben ook woorden toegevoegd die we in Nederland belangrijk vinden. Zo blijft het praktisch en bruikbaar. Er zijn inmiddels ambtenaren die met de kinderrechtenchecklist werken.’

Workshop KinderrechtenNU in de klas
‘Het begint met de vraag: wat heb jij nodig? ‘Eten, drinken, een huis, spelen, vrienden, respect voor elkaar. Maar ook, wat heb je niet nodig? ‘Pesten, niet naar huis durven, niet mee mogen doen, ouders die slaan.’ Als ze antwoord hebben gegeven wordt verteld dat dit allemaal staat in het Kinderrechtenverdrag en dat Nederland heeft ondertekend. Spelenderwijs ontdekken ze wie verantwoordelijk zijn voor het waarborgen van de kinderrechten: van de minister president, de burgemeester tot de juf, hun ouders en zijzelf, opgetekend in het Kinderrechtenhart. De kinderen leren de Sociale Kinderkaart in te vullen: wie zijn er voor jou, als je hulp nodig hebt? Het zorgteam van de school zit erbij – de directeur, de schoolmaatschappelijk werkster, de intern begeleider. Geen kind weet wat een schoolmaatschappelijk werkster precies doet: als het thuis even moeilijk is kan ik helpen het beter te maken.’

Een aangrijpend moment
‘Er zijn momenten die mij diep raken. Bij één van die gesprekken zei een meisje heel stellig: ‘Ik word thuis geslagen.’ De andere kinderen lachten. Ik vond dat vreemd en wilde zeggen: zullen we daar strakjes verder over praten? Maar ze begon te huilen. Alle kinderen kwamen van hun stoel en gaven haar een knuffel. De meester zei: ‘Wat ben jij een knapperd.’ De kinderen begrepen nu waarom ze altijd zo stil was in de klas. In een paar seconden is het leven van dat kind beter geworden. Dat is de kracht van deze aanpak. Kinderen helpen elkaar en volwassenen kunnen direct in actie komen. Het was een ervaring voor alle kinderen. Haar eigen verhaal kwam tot z’n recht.’

Je laat een kind niet los
Jeugdartsen, onderwijskundigen en ambtenaren hebben hard meegewerkt. Kinderen leren participeren, maar wij volwassenen zijn verantwoordelijk voor die realisatie. Het is essentieel dat we die verantwoordelijkheid samen dragen. Mijn grootste zorg is dat we kinderen onverschillig maken door ze vol te stoppen met informatie zonder hen de tools te geven om ermee om te gaan. We vertellen ze over gezond eten, terwijl ze dat thuis niet krijgen; over verkeersveiligheid, terwijl hun ouders te hard rijden of met de mobiel op het stuur; over hun rechten – maar als het lege hulzen zijn, omdat ze niet kunnen vertellen wanneer het misgaat en niet weten aan wie zij hulp kunnen vragen, hebben ze er niks aan. Ik ben het eens met organisaties als Trimbos en het RIVM dat preventie ingezet moet worden. Daar is iedereen het over eens, maar het gebeurt nog niet op de schaal die nodig is.’

Kinderrechten.nl vs Kinderrechten.nu
‘Ik deel al lang onze bevindingen met het Kinderrechtencollectief, dat toeziet op de naleving van het Kinderrechtenverdrag. Implementatie betekent dat volwassenen dit verdrag kennen en naleven – en daar zijn we nog niet. KrNU richt zich op de praktijk: kinderen leren participeren, hun leefwereld in kaart brengen, erover praten en hulp vragen als het even niet goed gaat. Samen met kinderen ontwikkelden we de KinderMeldcode: zoek een volwassene die je vertrouwt, die naar je luistert en die je helpt. Ons doel: kennis én toepassing van het Kinderrechtenverdrag versterken. Mijn wens is dat de leden van het Kinderrechtencollectief en KrNU samenwerken om ‘beschermd’ leren participeren in het onderwijs te realiseren. Niet een paar, maar álle kinderen moeten mee kunnen doen en hun eigen verhaal laten horen en weten bij wie ze terecht kunnen om hulp te vragen. Het is de basis voor hun hele leven: je staat er niet alleen voor!’