Froukje Hajer ontdekte tijdens haar werk in een buurthuis in Amsterdam Noord hoe belangrijk speelvoorzieningen zijn voor kinderen in de buurt. Het werd de rode draad door haar werkende leven. Of beter, haar levenswerk. Inmiddels is ze 25 jaar actief bij Ruimte voor de Jeugd, waarvan 10 jaar als voorzitter. Maar klaar is ze nog niet. Speelruimte voor kinderen is niet vanzelfsprekend, niet in tijd en niet in ruimte. Er is nog veel te winnen.
Ik heb de sociale academie gedaan en ben van oorsprong kinderwerker. Jarenlang had ik diverse rollen en functies in het kinderwelzijn. Het belang van spelen en non-formeel leren, buiten het formele onderwijs, stond hierbij altijd al centraal. Omdat ik vond dat er te weinig aandacht voor was, ben ik mij er meer in gaan verdiepen en heb ik er steeds aandacht voor gevraagd, samen met vele collega’s. Gezamenlijk hebben we in de jaren 90 het platform Ruimte voor de Jeugd opgericht. Het onderwerp kan wat ons betreft niet hoog genoeg op de politieke en gemeentelijke agenda.’ Investeren in algemene voorzieningen, ook rond speelkansen, voorkomt duurdere zorg.
Speelruimte is niet vanzelfsprekend
‘Ik hoor wel eens: spelen, dat doet toch iedereen? Was dat maar waar. Het General Comment 17 laat zien welke zorgen er zijn, wereldwijd krijgen kinderen te maken met belemmeringen om te kunnen spelen. In Nederland is de woningopgave en hoge grondprijzen een enorme uitdaging. We moeten zorgen dat er moet voldoende ruimte beschikbaar is. Speelruimte is vaak de sluitpost bij het bouwen van wijken en schoolgebouwen. Een brede visie op spelen en ruimte en een gezonde ontwikkeling is daarbij van belang. Kinderen hebben ruimte nodig om de wereld te verkennen en gezond op te groeien.
Als je het aan kinderen vraagt is het recht op spelen en mee mogen doen voor hen cruciaal. Dat hebben we ook gemerkt tijdens de coronacrisis. Wanneer er te weinig speel- en ontspanningsmogelijkheden zijn is dit van invloed op het mentale welbevinden van kinderen en jongeren. Nederland staat internationaal bekend met Huizinga’s ‘Homo Ludens’, maar de ruimte en de tijd voor het spel is niet meer vanzelfsprekend. Spelen is onderdeel van vele beleidsterreinen en wordt daarom vaak vergeten. Het vraagt om samenspel in een gemeente, met ouders en organisaties, om kinderen optimale ontwikkelingskansen te bieden.
Het gaat niet alleen om spelen in de buurt, maar ook om nieuwe ervaringen op te doen in andere omgevingen. Zo zijn er kinderen die nooit op vakantie kunnen, nooit in een bootje zitten of in een bos of op het strand komen. Dit is niet alleen verdrietig, dit soort ervaringen zijn essentieel voor je ontwikkeling. Je leert niet alleen op school, maar ook thuis en in de buurt, met andere volwassenen, en met vriendjes. Spelen vergroot je wereld en daar word je sterker van. Spelen is een levensader voor kinderen.’
SamenSpeelAkkoord
‘Ik ontdekte het Kinderrechtenverdrag tijdens de eerste wereldconferentie rond kinderrechten in Gent in 1986 en realiseerde: dit verdrag is het fundament van ons werk. Dit kunnen, nee moeten, we veel beter inzetten. Zo zorgden we dat Nederland vanaf 2004 meedeed met de internationale childfriendly cities beweging. En werkten we, met onze internationale partner IPA, International Play Association, mee aan de realisatie van General Comment17 (2013) om meer aandacht te vragen voor spel en het belang ervan. Met het VN-verdrag inzake de rechten van personen met een handicap is het SamenSpeelAkkoord ontstaan met als thema ‘inclusief spelen’, inhakend op het feit dat juist voor kinderen met een beperking spelen niet vanzelfsprekend is. Veertien organisaties doen mee en het is een zeer goed lopend project waar we heel trots op zijn.’
Verbindend verdrag
‘Wij verbinden ons met het Kinderrechtenverdrag voor betere ontwikkelingskansen voor kinderen en daar heb je elkaar bij nodig. We hebben het niet alleen over het recht op spel. Artikelen die spelgeoriënteerd zijn, zijn er heel veel. Daarom zijn we partner van het Kinderrechtencollectief. Daar waar je coalities sluit kan je van veel meer betekenis zijn. Zo proberen wij mensen uit verschillende beleidsdiciplines kennis te laten uitwisselen zodat ze meer van elkaar weten en dat het elkaar versterkt. Met elkaar versterk je de speelkansen van kinderen.
25 jaar Ruimte voor de Jeugd
‘We bestaan volgend jaar 25 jaar. Een mooi moment om in beeld te brengen hoe het op dit moment met de speelkansen van kinderen staat, en ook wat we als Ruimte voor de jeugd hebben bereikt. We moeten we blijven luisteren naar kinderen en samen met mensen in het veld vanuit verschillende beleidssectoren, werken aan het wegwerken van belemmeringen daar waar spelen voor kinderen in het gedrang komt. Mijn droom is dat het belang van spelen en vrije tijd een vast onderdeel vormt van gemeentelijk beleid. Niet denken: oh, die vrijwilligers zijn zo leuk bezig met die kinderen. Nee, kinderrechtenimplementatie is van wezenlijk belang in elke gemeente.
Via spel leer je de wereld ontdekken, andere mensen kennen, regels maken en met winnen en verlies omgaan. Je kan je ervaringen verwerken en krijgt zelfvertrouwen. Daarbij citeer ik graag orthopedagoog Pim van der Pol: ‘Een kind dat goed speelt heeft zijn eigen therapie op zak’. Door spel word je sterker en ontwikkel je je talenten. Het is cruciaal dat kinderen daar tijd en ruimte voor houden. En daar waar het in de knel komt moeten volwassenen uit naam van kinderen voor dit kinderrecht opkomen.’
Credits foto: Frank Schoevaart
