Nieuwe wetten, beleid en beslissingen die kinderen raken, moeten in overeenstemming zijn met het VN-Kinderrechtenverdrag. De belangen van kinderen worden helaas nog niet altijd meegenomen in dit proces. Daarom heeft de Kinderombudsman op 10 december 2024 de Kinderrechtentoets gelanceerd. Met deze toets worden de belangen van kinderen zo vroeg mogelijk meegenomen in de ontwikkeling van wet- en regelgeving en beleid.
“Met de Kinderrechtentoets kijk je of nieuwe wetten en regels kloppen met kinderrechten. En of er groepen kinderen zijn die last kunnen krijgen van wat volwassenen hebben bedacht. Daarom vraag je altijd wat kinderen zelf vinden. Het draait vooral om wat het voor hun leven betekent. Want soms raken wetten, regels of beleid kinderen hard, zonder dat dit de bedoeling was”, aldus Kinderombudsvrouw Margrite Kalverboer.
Het VN-Kinderrechtencomité wijst op de noodzaak
Het VN-Kinderrechtencomité heeft Nederland in 2022 gewezen op de noodzaak van deze Kinderrechtentoets, ofwel de Child Rights Impact Assesment (CRIA). Wanneer bij de ontwikkeling van wet- en regelgeving of beleid geen rekening wordt gehouden met kinderen, kan dit leiden tot negatieve gevolgen die hen extra kwetsbaar maken. Door vroegtijdig de Kinderrechtentoets uit te voeren, wordt voorkomen dat toekomstige wet- en regelgeving kinderrechten onder druk zet.
Motie Voortman en Bergkamp
In 2012 is er al een motie ingediend door de partijleden Voortman van GroenLinks en Bergkamp van D66. Hierin pleiten zij voor een onafhankelijk uitgevoerde Kinderrechtentoets op beleid en nieuwe wetgeving. Deze motie is aangehouden en uiteindelijk vervallen.
Kinderen uit de knel
Om kinderen gezond en veilig te kunnen laten opgroeien, moeten de belangen van kinderen centraal staan. De Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (RVS) bracht in december 2023 haar rapport Kinderen uit de knel uit. In dit advies stelt de RVS dat we meer oog moeten hebben voor de belangen van kinderen. Dit is geen zaak van professionals in het jeugddomein alleen. Oog hebben voor de belangen van kinderen is cruciaal om problemen bij kinderen te voorkomen.
Stappenplan
De Kinderrechtentoets bestaat uit vier stappen, waarbij het kind altijd centraal staat. Daarom is de eerste stap om de belangen van kinderen in beeld te brengen (stap 1). Daarna worden de andere belangen in kaart gebracht (stap 2). Vervolgens wordt er een afweging gemaakt tussen de belangen van kinderen – die voorop staan – en de andere belangen (stap 3). Tot slot wordt de uitkomst van de Kinderrechtentoets beschreven (stap 4).
Voordelen
Het invoeren van de Kinderrechtentoets heeft verschillende voordelen. Zo versterkt het de aandacht in beleid voor kinderen als zelfstandige drager van rechten; het zorgt ervoor dat het belang en de rechten van het kind getoetst worden; het zorgt ervoor dat de stem van kinderen gehoord wordt; het geeft een beter zicht op problemen rond kinderen; en het zorgt voor een betere afstemming van beleid.
Wat wil het Kinderrechtencollectief?
Het Kinderrechtencollectief wil de Kinderrechtentoets verplichten wanneer beleid wordt gemaakt dat kinderen raakt. De Kinderrechtentoets is een tool om beleid kinderrechtenproof te maken. Een belangrijk onderdeel hiervan is dat kinderen hun eigen mening over de voorstellen geven. Ook is het belangrijk dat de impact van beleid op de ontwikkeling van kinderen vooraf zichtbaar wordt gemaakt: ‘Vooraf toetsen in plaats van achteraf repareren.’ Tot slot zijn ook gemeenten verantwoordelijk voor het welzijn en de ontwikkeling van kinderen en is een Kinderrechtentoets op ontwikkeling van gemeentelijke wet- en regelgeving een logische volgende stap.
