Kinderen hebben volgens artikel 26 van het VN-Kinderrechtenverdrag recht op sociale zekerheid. Dit betekent dat ze zelfstandig toegang hebben tot financiële ondersteuning en voorzieningen die hun welzijn bevorderen. Nederland is het enige land ter wereld dat een voorbehoud maakt op dit recht. Hierdoor kunnen kinderen in Nederland niet zelfstandig aanspraak maken op sociale zekerheid. Ze zijn afhankelijk van hun ouders. De overheid stelde deze beperking in om te voorkomen dat kinderen zelf uitkeringen of andere financiële steun zouden aanvragen, gezien hun ouders dit voor hen kunnen doen. Het opheffen van het voorbehoud van artikel 26 staat op de agenda van het commissiedebat Armoede- en schuldenbeleid op 17 april 2025.
Niet alle kinderen krijgen de hulp die ze nodig hebben
Een motie van Kamerleden Welzijn, Lahlah en Ceder leidde tot een verkenning van de juridische consequenties van intrekking van het voorbehoud bij artikel 26. Uit dit onderzoek van de Universiteit Utrecht en de Erasmus Universiteit Rotterdam in opdracht van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, blijkt dat er geen belemmeringen zijn voor het opheffen van het voorbehoud. Daarbij is geconcludeerd dat het systeem waarbij ouders uitkeringen en financiële steun voor hun kinderen aanvragen in de praktijk niet altijd goed werkte. Sommige kinderen vallen buiten de boot. Zij krijgen niet de ondersteuning die ze nodig en waar ze recht op hebben. Dit geldt vooral voor:
- Kinderen in residentiële instellingen – zij wonen niet bij hun ouders en kunnen geen gebruik maken van sociale voorzieningen via hen.
- Kinderen van ouders zonder volledige sociale zekerheid – bijvoorbeeld kinderen van mensen op de vlucht in bepaalde procedures.
- Kinderen van wie de ouders de ontvangen voorzieningen niet aan hen besteden – in sommige gevallen bereikt de financiële steun het kind niet.
Het voorbehoud bij artikel 26 brengt risico’s met zich mee voor kinderen. Denk aan afhankelijkheid van hun ouders voor toegang tot sociale zekerheid, ongelijke toegang tot voorzieningen, sociale uitsluiting en belemmering van hun zelfstandigheid. Ook is het in strijd met hun recht op gelijke behandeling. Het onderzoek laat zien dat het intrekken van dit voorbehoud een oplossing kan zijn. Hierdoor krijgen kinderen een sterkere rechtspositie en betere toegang tot sociale voorzieningen.
Ook uit een eerder onderzoek van het Verwey-Jonker Instituut uit 2021 bleek dat het recht van kinderen op sociale zekerheid onvoldoende gewaarborgd is via de ouders.
Geef kinderen een zelfstandig recht
Het Kinderrechtencomité riep Nederland al meerdere keren op het voorbehoud op te heffen. Hierdoor zouden alle kinderen zelfstandig toegang krijgen tot sociale zekerheid, zonder afhankelijk te zijn van hun ouders of verzorgers. Hoewel de meeste kinderen via hun ouders profiteren van sociale voorzieningen, zou het intrekken van het voorbehoud een belangrijke stap zijn. Vooral voor kinderen die nu niet van deze voorzieningen profiteren.
Het opheffen van het voorbehoud is geen kwestie meer van kunnen, maar van willen. De economische, financiële en sociale seinen staan op groen — en Nederland is inmiddels het enige land ter wereld dat dit voorbehoud nog handhaaft. Nu is het moment om te kiezen voor een rechtvaardig en toekomstgericht beleid waarin álle kinderen meetellen. Het Kinderrechtencollectief roept het Kabinet op om leiderschap te tonen en kinderrechten uit te dragen. Hef het voorbehoud op en laat zien dat elk kind in Nederland recht heeft op sociale zekerheid.
