“Te veel kinderen groeien op met jeugdhulp in het gedwongen kader, terwijl er meer preventieve hulp zou moeten zijn”, vindt Ayça Tokat-Özdemir, expert op het thema Jeugdhulp en Jeugdbescherming. “De overheid moet passende hulp en bijstand bieden aan ouders bij het opvoeden als dat nodig is. Maar in plaats van gezinnen in moeilijke situaties op tijd te ondersteunen, grijpt de overheid pas in als er iets fout gaat. Deze aanpak levert heftige ervaringen op bij sommige kinderen.”

Volgens artikel 5 en 18 van het Kinderrechtenverdrag hebben kinderen het recht om door hun ouders te worden opgevoed.

“Heel veel data zijn niet bekend. De overheid registreert bijvoorbeeld nog niet centraal gezinshuizen of het aantal doorverhuizingen van kinderen binnen de residentiële jeugdhulp. Ook ontbreken gegevens over wachttijden voor geïndiceerde jeugdhulp en over het aantal kinderen dat wacht op behandeling in een gesloten instelling. Dit gebrek aan overzicht brengt risico’s met zich mee. Sommige kinderen krijgen niet de juiste zorg of krijgen zorg die niet veilig genoeg is. Bovendien plaatst de overheid kinderen te vaak – en soms ook onnodig – uit huis. En werkt ze onvoldoende aan terugplaatsing, waardoor kinderrechten niet altijd worden nageleefd.”

Preventieve hulp bieden en dwang voorkomen

“Daarom is het belangrijk dat de overheid en gemeenten actief werken aan oplossingen. Ze moeten niet alleen beter zicht krijgen op cijfers, maar ook op de bestaande problematiek. Er bestaan veel praktische problemen die de overheid moet aanpakken. Bijvoorbeeld de wachtlijsten voor jeugdhulp, wachtlijsten voor pleeggezinnen en onvoldoende jeugdbeschermers. De overheid en gemeenten moeten investeren in preventieve hulp. Hierdoor komen gezinnen niet onnodig in het gedwongen kader.

Gelukkig worden er voorzichtige stappen in de goede richting gezet. De Tweede Kamer wil een staatscommissie instellen. Deze commissie onderzoekt hoe het is gesteld met uithuisplaatsingen van kinderen vanwege problemen in gezinnen. De commissie richt zich daarbij onder meer op de praktijk van drang en dwang die de overheid toepast in de jeugdzorg. Ook de rol van scholen, rechtbanken, familie en de omgeving wordt kritisch onderzocht.”

Oproep

“Het is belangrijk om te luisteren naar kinderen en het systeem zo in te richten dat zij daar het meest baat bij hebben. Elk kind heeft het recht om op te groeien in een veilige omgeving, waar ze de zorg en aandacht krijgt die ze nodig heeft om zich goed te ontwikkelen.”

“Mijn oproep is dan ook dat ieder kind, ook al verblijft het – al dan niet tijdelijk – niet thuis, wel ‘zo thuis mogelijk’ opgroeit en dat waar mogelijk ook actief wordt gewerkt aan een terugkeer naar huis.”

Over de expert

Ayça Tokat-Özdemir is juridisch adviseur jeugdrecht bij Defence for Children Nederland. Zij gaf ons haar mening over de stand van zaken en ontwikkelingen in Nederland binnen het thema jeugdhulp en jeugdbescherming.