Adolescentie is een periode die wordt gekenmerkt door fysieke, cognitieve en sociale veranderingen. In het algemeen zijn adolescenten een gezonde doelgroep en wordt deze periode gekenmerkt door positieve veranderingen waarin zij nieuwe ervaringen opdoen en een grote groei naar zelfstandigheid doormaken. Er zijn echter ook een aantal nieuwe uitdagingen die de gezondheid en de ontwikkeling van adolescenten kunnen schaden. In het licht van kinderrechten die de fysieke en psychische gezondheid van kinderen betreffen is het van belang om extra aandacht te hebben voor de gezondheid van adolescenten. Het VN-Kinderrechtencomité besteedt daar in haar General Comment nr. 4 van 1 juli 2003 aandacht aan.
Veilige omgeving
De gezondheid en ontwikkeling van adolescenten is voor een groot deel afhankelijk van de omgeving waarin zij opgroeien. Het is in het licht van de waarborging van kinderrechten van belang dat er wordt getracht om een veilige omgeving voor adolescenten te creëren. Hierbij wordt gedoeld op de meer directe omgeving bestaande uit familie, vrienden, school, maar ook de samenleving als geheel. Hiervan maken bijvoorbeeld de buurt, de media en de politiek onderdeel van uit. Het creëren van wederzijds vertrouwen is de kern van een veilige omgeving. Een relatie die gebaseerd is op vertrouwen stimuleert daarbij ook om bijvoorbeeld een onderwerp als seksualiteit openlijk te kunnen bespreken. Daarnaast is het van belang om de zelfstandigheid van adolescenten te bevorderen bij het maken van gezonde keuzes en het aannemen van een gezonde leefstijl.
Bevorderen van de gezondheid
Het VN-Kinderrechtencomité roept Staten op om wetgeving, beleid en programma’s op te stellen die helpen de gezondheid en ontwikkeling van adolescenten te bevorderen. Dit kan door ouders en voogden passende hulp aan te bieden en door extra ondersteuning te bieden aan minderjarige moeders en vaders. Dit komt ten goede aan het welzijn van ouder én kind. Bij mogelijke interventies moeten altijd de geldende wetten en procedures worden gerespecteerd. Ook is het van belang om adequate informatie te verstrekken en steun aan de ouders om de relatie tussen ouders en kind te bevorderen. Er dient extra aandacht te zijn voor jongeren en ouders van minderheden.
Zorgen
Het VN-Kinderrechtencomité noemt een aantal zorgen die met name spelen bij adolescenten. Tijdens adolescentie is de kans op vervroegd schoolverlaat namelijk groot. Ook de kans op tienerzwangerschap en seksueel overdraagbare aandoeningen is aanwezig. Adolescenten zijn vaker slachtoffer van (zinloos) geweld en hebben een grotere kans om te overlijden of ernstige letsel op te lopen door een verkeerongeval. Staten zouden volgens het VN-Kinderrechtencomité meer moeten doen aan het verhogen van veiligheid op de weg. Mentale en psychosociale problematiek komt veel voor binnen de groep adolescenten. Het VN-Kinderrechtencomité maakt zich met name zorgen om het hoog aantal zelfdodingen binnen deze groep. Het VN-Kinderrechtencomité uit verder zorgen over de invloed van de marketing van ongezonde producten (alcohol- en tabaksproducten) en leefstijl. Staten moeten proberen om adolescenten te beschermen voor deze producten. Het VN-Kinderrechtencomité wijst hierbij expliciet op de schadelijke invloed die marketing kan hebben. Volgens artikel 17 IVRK dienen Staten kinderen te beschermen tegen informatie die schadelijk is voor hun gezondheid.
Recht op informatie
Adolescenten hebben het recht op toegang tot adequate informatie die essentieel is voor hun gezondheid. Het is de verplichting van de staten om alle adolescenten te voorzien van correcte informatie over hoe zij hun gezondheid en ontwikkeling kunnen beschermen. Dit omvat informatie over het gebruik van tabak, alcohol, veilig sociaal en seksueel gedrag. Om adequaat om te gaan met deze informatie moeten adolescenten bepaalde vaardigheden ontwikkelen. Vaardigheden die adolescenten moeten leren zijn het voor zichzelf zorgen, zoals een verantwoord en gezond maaltijd bereiden, hygiënische gewoontes aanleren, en vaardigheden om te leren omgaan met sociale relaties. Daarnaast moet er ook voldoende toegang zijn tot informatie over seksualiteit, de gevaren van vroegtijdige zwangerschappen, voorkomen van hiv/aids en de preventie van andere seksueel overdraagbare ziektes. Deze informatie moet niet alleen door de scholen worden uitgedragen, maar verschillende kanalen moeten deze informatie delen met jongeren. Dit kunnen jongerenorganisaties en religieuze groepen zijn, maar ook de media spelen hierbij een rol.
Verplichtingen van de Staat
Het VN-Kinderrechtencomité stelt dat de Staten alle passende wettelijke en bestuurlijke maatregelen moeten nemen om het recht van adolescenten op gezondheid en ontwikkeling te kunnen realiseren. Deze verplichtingen kunnen bestaan uit:
- Het creëren van een veilige en bemoedigende omgeving voor adolescenten.
- Het beschikbaar stellen van informatie die essentieel is voor hun gezondheid en ontwikkeling en de mogelijkheid om te participeren in beslissingen die hun aangaan.
- Het zorg dragen van toegankelijke gezondheidsfaciliteiten voor alle adolescenten.
- De mogelijkheid om actief te participeren in de planning en programmering van de eigen zorg en ontwikkeling.
- Bescherming tegen elke vorm van kinderarbeid en alle vormen van letsel, waaronder die veroorzaakt worden door geweld en verkeersongelukken.
- Bescherming tegen schadelijke tradities, zoals vroegtijdige huwelijken, eerwraak en genitale verminking.
- Maatregelen implementeren ter preventie van mentale stoornissen.
Het realiseren van het recht op gezondheid van adolescenten is afhankelijk van de ontwikkeling van kindvriendelijke gezondheidszorg, welke respect heeft voor vertrouwelijkheid en privacy. In de gezondheidszorg moet rekening worden gehouden met de individuele benodigdheden en mensenrechten van alle adolescenten.
- Kijk hier voor de tekst van General Comment nr. 4 (ENG)
- Kijk hier voor de tekst van General Comment nr. 4 (NL)
