Op 11 oktober deed het VN-Kinderrechtencomité uitspraak over een klacht die zestien kinderen indienden omdat zij vinden dat overheden te weinig doen om klimaatverandering tegen te gaan. De vijf overheden, aan wie de klacht is gericht, nemen onvoldoende maatregelen tegen klimaatverandering. Hiermee schenden zij de rechten van kinderen. Het comité geeft aan dat de landen verantwoordelijk zijn voor de schadelijke impact van klimaatverandering, maar klacht van de kinderen inhoudelijk niet kan worden behandeld. De kinderen zijn direct naar het comité gegaan, in plaats van eerst de rechtsmiddelen in de betreffende staten te gebruiken.
Het Klachtenprotocol
Om als kind een klacht in te dienen over een land bij het VN Kinderrechtencomité moet het betreffende land het Klachtenprotocol hebben geratificeerd. Nederland heeft dit nog niet gedaan. Om deze reden kunnen kinderen bij het comité aankloppen als zij vinden dat hun rechten worden geschonden. Om een klacht in te dienen moet het kind eerst alle andere juridische middelen hebben ingezet. Eerst moet worden geprobeerd verandering te bewerkstelligen via het nationale rechtssysteem. Dit is een belangrijke regel omdat het comité geen vervanging is voor alle gerechtshoven ter wereld. Dit criterium vervalt als deze weg onredelijk lang duurt of als het onwaarschijnlijk is dat het effectief is. Als de klacht ontvankelijk wordt verklaard gaat het comité in gesprek met het land of de landen die in de klacht worden genoemd. Op basis van alle informatie doet het comité aanbevelingen aan het betreffende land. Deze zijn niet juridisch bindend, maar de landen hebben zich er wel toe gebonden deze aanbevelingen op te volgen. Tot nu toe heeft het Kinderrechtencomité 22 klachten ontvangen, slechts de helft hiervan werd ontvankelijk verklaard.
De klacht
In september 2019 dienden zestien kinderen, waaronder Greta Thunberg, een klacht in over vijf landen bij het VN-Kinderrechtencomité. De vijf landen: Brazilië, Argentinië, Turkije, Frankrijk en Duitsland, hebben allemaal het Klachtenprotocol geratificeerd. Een deel van de kinderen komt uit deze landen. Zij stellen dat deze staten vier belangrijke kinderrechten schenden door niet genoeg maatregelen te nemen tegen klimaatverandering: het belang van het kind (artikel 3), het recht op leven (artikel 6), het recht op gezondheid (artikel 24) en het recht op eigen cultuur uit het VN-Kinderrechtenverdrag (artikel 30). De gevolgen van klimaatverandering, zoals hitte en milieuvervuiling, bedreigen het recht op leven en de fysieke en mentale gezondheid van kinderen. Daarnaast verdwijnen culturen op kleine eilandstaten door overstromingen. Bovendien, zo stellen zij, wordt de stem van kinderen niet genoeg betrokken bij het opstellen van klimaatbeleid.
De uitspraak van het VN-Kinderrechtencomité
Na in gesprek te zijn geweest met de kinderen en de betrokken staten heeft het VN-Kinderrechtencomité zich op 12 oktober uitgesproken over deze klacht. Het comité stelt dat een staat verantwoordelijk kan worden gehouden voor de negatieve effecten van CO2-uitstoot op de rechten van kinderen, binnen én buiten het territorium van de staat. Eén van de leden van het comité is van mening dat de ‘collectieve aard’ van de oorzaken van klimaatverandering geen reden is om de individuele verantwoordelijkheid van staten te negeren. Dit is een belangrijke uitspraak. Het betekent dat kinderen, nu en in de toekomst, kunnen aankloppen bij het comité over schendingen van kinderrechten door andere staten. Het kind hoeft dus niet in het betreffende land te wonen.
Het comité kon echter niet oordelen of de betreffende vijf staten hun verplichtingen van het VN- Kinderrechtenverdrag hebben geschonden. De zestien kinderen waren direct naar het comité gestapt en hebben niet eerst geprobeerd hun recht te halen via nationale rechtsmiddelen. Volgens het protocol moet dit wel. Op deze regel zijn enkele uitzonderingen, zoals eerder genoemd. De zestien kinderen deden beroep op deze uitzonderingen. Het comité ging hierover in gesprek met de betreffende staten. Er is bijvoorbeeld gevraagd naar de mogelijkheid van kinderen uit andere landen om rechtszaken aan te spannen. Het comité vond de antwoorden van de landen redelijk, de kinderen hadden het eerst via de nationale rechtssystemen kunnen proberen.
Ondanks het feit dat de klacht niet over alle obstakels is gekomen, om in zijn geheel inhoudelijk behandeld te worden, blijft het een zeer belangrijke uitspraak. Het VN-Kinderrechtencomité legt nu vast dat het dit soort klachten aanneemt en dat ineffectief klimaatbeleid de rechten van kinderen schendt.
Lees ook:
